به گزارش آی آر آر اس اس، عید قربان یا عیدالأضحی یکی از عیدهای مهم و بزرگ مسلمانان جهان محسوب میشود که از گذشتههای دور در ایران مورد توجه ویژه بوده و با مراسم و آداب خاص در دهم ذیالحجه جشن گرفته میشود. در همین راستا، کتابخانه و موزه ملی ملک شامل نسخههای خطی، اسناد تاریخی و تمبرهای یادبود متعددی است که به روایت عید قربان و آیینهای مرتبط با آن میپردازند.
کتابخانه ملی ملک حافظ نسخههای خطی ارزشمندی در موضوعات متنوع از جمله عید قربان است. یکی از این نسخهها، خطبه عید قربان است که محوریت آن بر نماز و خطبههای این عید است و روی آن مهرهایی به نامهای محمدرضا بن محمد حسینی، مرتضی، محمدرضا حسینی و دیگران دیده میشود. این نسخه به خط نستعلیق و در قرن یازدهم هجری قمری بر روی دو برگ کاغذ ترمه به رنگ نخودی با ۱۷ سطر نوشته شده و جلد آن از چرم تیماج قهوهای رنگ و به صورت ضربی طلاپوش تهیه شده است.
یکی دیگر از آثار خطی این مجموعه نسخهای با عنوان «آداب عید قربان» است که توسط محمد حسن بن ملا علی بیگ در سال ۱۲۹۶ قمری، همزمان با دوره قاجار، بر روی کاغذی رنگارنگ نگاشته شده و با جلد چرمی میشن محفوظ است.
همچنین نسخه خطی دیگری از همین نویسنده درباره آداب عید قربان و عید فطر در گنجینه ملک وجود دارد که در همان سال نوشته شده است. این سه اثر خطی از جمله آثار وقفی حاج حسین آقا ملک، بنیانگذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک به شمار میآیند.
در این موقوفه فرهنگی متعلق به آستان قدس رضوی، اسناد تاریخی نفیس نیز نگهداری میشود. بخش زیادی از این میراث مکتوب به اسناد خانوادگی و اداری حاج حسین آقا ملک، به ویژه اسناد دوره قاجار، تعلق دارد. جالب است بدانید برخی نامههای موجود در این مجموعه بیانگر اهمیت و تبریک عید قربان در خاندان ملک هستند.
برای نمونه میتوان به «نامه محمد کاظم ملک التجار از تهران به فرزندش حسین آقا ملک در مشهد درباره صدقه دادن و قربانی گوسفند، در سال ۱۳۳۳ هجری قمری» و «تلگراف باقر پیرنیا از مشهد به حسین ملک برای تبریک عید قربان در ۱۲ اسفند ۱۳۴۷» اشاره کرد.
از سوی دیگر، موزه ملی ملک به عنوان نخستین موزه وقفی ـ خصوصی کشور، دارای مجموعهای نفیس از تمبرهای دورههای مختلف تاریخی است. در میان این آثار، تمبرهایی با نقوش و طرحهای مرتبط با بزرگداشت عید قربان منتشر شدهاند.
به عنوان مثال، سه تمبر ده ریالی عید قربان متعلق به سالهای ۱۳۶۱، ۱۳۶۳ و ۱۳۶۵ شمسی در این مجموعه وجود دارد که از جمله آثار وقفی حاج حسین آقا ملک محسوب میشوند. تصاویر حضور مردم در مراسم حج، خانه کعبه، مسجدالنبی و… بر روی این تمبرها مشاهده میشود.
یکی دیگر از تمبرهای یادبود عید قربان که به موزه اهداء شده، تمبری ۱۲ ریالی است که توسط محمود کاظمی به کتابخانه و موزه ملی ملک اهدا شده و در ۱۵ مرداد ۱۳۶۶ توسط شرکت پست جمهوری اسلامی ایران منتشر شده است. این تمبر رنگی شامل تصویر مسجدالنبی، حجاج و نوشتههای «عید قربان ۱۳۶۶»، «عید الأضحی المبارک ۱۴۰۷» و «EID UL – ADHA ۱۹۸۷» به زبانهای فارسی و انگلیسی میباشد.
همچنین موزه ملی ملک دارای پاکتهای مُهر روز با مهرهای مخصوص تاریخدار پستی است که به مناسبت عید قربان در سالهای ۱۳۶۱، ۱۳۶۵ و ۱۳۶۶ شمسی چاپ و مهر شدهاند.
کتابخانه و موزه ملی ملک که در سال ۱۳۱۶ شمسی وقف حرم مطهر رضوی گردیده، هماکنون هر روز به جز روزهای تعطیل از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۶:۳۰، واقع در تهران، خیابان امام خمینی (ره)، خیابان سیتیر، خیابان یارجانی، خیابان ملل متحد (میدان مشق) آماده خدمترسانی به علاقهمندان تاریخ و فرهنگ اسلامی ـ ایرانی است.
irrss.ir