سیدحسن موسوی چلک در گفتوگو با آی آر آر اس اس، درباره این موضوع اظهار کرد: بهطور کلی در معادلات جمعیتی کلان و سیاستگذاریهای عمومی کشور، سالمندان عمدتاً به چشم بار مالی و جمعیتی دیده میشوند و نه بهعنوان فرصت و سرمایه انسانی. سالمندان دارای تجارب عمیق، شبکههای اجتماعی پایدار، ارزشهای فرهنگی، مهارتهای بیننسلی و ظرفیتهای معنوی قابل توجهی هستند که میتوانند نقش مهمی در تقویت انسجام اجتماعی، انتقال دانش، مربیگری غیررسمی، فعالیتهای داوطلبانه و حتی کارآفرینی ایفا کنند، اما این ظرفیتها اغلب در سیاستهای جمعیتی، رفاهی و رسانهای نادیده گرفته میشوند.
وی افزود: به عنوان مثال، برخلاف کشورهای توسعهیافته مانند آلمان، سوئد و ژاپن که ساختارهای مشارکت سالمندان را از طریق باشگاهها، شوراها و برنامههای بیننسلی فعال کردهاند، در ایران هنوز سازماندهی منظمی برای استفاده از ظرفیت سالمندان در توسعه پایدار و سرمایه اجتماعی وجود ندارد. نادیده گرفتن سالمندان به عنوان سرمایه اجتماعی فقط به معنای فراموش کردن یک گروه سنی نیست بلکه به معنی از دست دادن یکی از ابزارهای کلیدی پیشرفت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور است.
موسوی چلک با اشاره به «بحران سالمندی» تاکید کرد: سالمندی خود بحران نیست بلکه یک واقعیت اجتنابناپذیر و نتیجه دستاوردهای موفق نظام سلامت است. اما زمانی که جامعه بدون آمادگیهای فرهنگی، اجتماعی و رفاهی با سالمندی مواجه شود، بحران شکل میگیرد و ایران دقیقاً در آستانه چنین مرحلهای قرار دارد.
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با تأکید بر اهمیت «سلامت اجتماعی»، خاطرنشان کرد: سلامت اجتماعی سالمندان به معنی توانایی ایجاد ارتباط، مشارکت اجتماعی، احساس تعلق و دریافت حمایتهای اجتماعی است که این موارد پایههای کیفیت زندگی محسوب میشوند. مطالعات فراوان نشان دادهاند که کاهش سلامت اجتماعی به شدت خطر ابتلا به زوال عقل، افسردگی، سقوط و حتی مرگ زودرس را افزایش میدهد.
۱۲ تا ۱۵ درصد سالمندان ایرانی بهتنهایی زندگی میکنند
او در پاسخ به این سوال که وضعیت سلامت اجتماعی سالمندان در ایران چگونه است؟ توضیح داد: طبق آخرین آمار، بین ۱۲ تا ۱۵ درصد سالمندان ایرانی تنها زندگی میکنند، به ویژه زنان بیوه. میزان تنهایی و انزوای اجتماعی در شهرهای بزرگ بین ۳۰ تا ۴۷ درصد تخمین زده شده که نگرانکننده است. شکاف نسلی، کاهش ارتباطات دیداری و نبود سازوکارهای موثر حمایت اجتماعی از عوامل تشدید این وضعیت هستند.
از ابعاد اجتماعی، روانی و معنوی سالمندان غفلت شده است
نظام پایش رفاه اجتماعی در ایران ناقص است
موسوی چلک در پاسخ به سوالی درباره کفایت سیاستهای رفاهی فعلی بیان کرد: بیشتر سیاستها تنها بر سلامت جسمانی و درمان تمرکز دارند و به ابعاد اجتماعی، روانی و معنوی سالمندان توجه کافی نشده است. شاخصهای سلامت اجتماعی هنوز در سند ملی سالمندان جای نگرفتهاند و نظام پایش رفاه اجتماعی در ایران کامل نیست. در مقابل، کشورهایی مانند ژاپن، سوئد، آلمان، کانادا و آمریکا ساختارهای منسجم باشگاههای سالمندان، مراکز بیننسلی و فضاهای تعامل اجتماعی دارند. به عنوان نمونه، در آمریکا بیش از ۱۱ هزار مرکز فعال روزانه خدمات آموزشی، بهداشتی، تفریحی و کارآفرینی به سالمندان ارائه میکند که علاوه بر کاهش انزوا، به بهبود خلق و کارکرد شناختی سالمندان کمک میکنند.
وی همچنین راهکارهایی ارائه داد و گفت: در ایران میتوان از ظرفیتهایی مانند مدارس خالی، سالنهای فرهنگی شهرداری و حمایت سازمانهای مردمنهاد برای ایجاد مراکز و پاتوقهای روزانه سالمندان بهره برد. این مراکز باید محور آموزش، سرگرمی، مشارکت اجتماعی و کاهش احساس طرد باشند. همچنین باید سلامت اجتماعی به شاخصهای ملی رفاه افزوده شود. علاوه بر این، آموزش سواد دیجیتال، طراحی اپلیکیشنهای اجتماعی برای سالمندان، استفاده از رسانههای تصویری برای ایجاد ارتباط بین نسلی و تقویت پیوند سالمندان با خانوادهها از طریق فناوری میتواند نقش مهمی در کاهش انزوای اجتماعی و بهبود سلامت روان و اجتماعی آنها ایفا کند.
irrss.ir