انتشار: 11 اردیبهشت 1401
بروزرسانی:
02 تیر 1404
بدون شک اگر بخواهیم دو عامل اصلی برای تشخیص فرش ماشینی اصل و باکیفیت را نام ببریم، اولی نوع نخ و دومی شانه و تراکم آن است. شانه و تراکم فرش نه تنها کیفیت و دوام آن را تحت تاثیر قرار میدهد، بلکه جزو عوامل تعیینکننده زیبایی فرش نیز محسوب میشود. بهعنوان نمونه، فرش 500 شانه در عرض یک متر دارای 500 گره بوده و در همین عرض، فرش 1500 شانه دارای 1500 گره است.
- در این دوران، بیشتر ظروف نقرهای (خصوصاً ساخته شده در قرنهای پنجم و ششم هجری) ارزش و اهمیت ویژهای دارند.
- در میان انواع فرشهای دستباف، برخی نمونهها وجود دارند که ممکن است خیلی شناختهشده نباشند؛ کلگی یکی از این موارد است که به فرشهایی اطلاق میشود که از نظر عرض کمتر از قالیهای کم عرض و دارای طولی کمتر از ۴ متر هستند.
- روش تزیین ساده ریشه فرش (دوگره) به این صورت است که رفوگر با استفاده از نخی شبیه به چله (ریشه)، یک ردیف از سمت چپ به راست با تعداد گرههای منظم و مشخص، دوگرهزنی را انجام میدهد.
- اجزای اصلی در بافت فرش شامل تار، پود و گره یا پُرز است که با کمک ابزار مختلف در هم تنیده شده و تشکیل فرش میدهند. تنها نمد از طریق بهم پیوستن الیاف پشم تشکیل میشود.
- برای خلق فرش باکیفیت، باید هارمونی رنگها و تناسب آنها به خوبی رعایت شود تا محصول نهایی از لحاظ کیفیت و مرغوبیت در سطح بالاتری قرار گیرد.
این تنوع باعث شده است که امروزه برخی کشورهایی که به تولید فرش دستباف مشغولاند، همواره از طرحهای قالیهای ایرانی الهام بگیرند. بافندگی ماشینی همواره با عبور دادن رشتههای پود از بین تارها به روشهای مختلف همراه است. از نمونه روشهای ساده بافندگی ماشینی میتوان به زریدوزی، جاجیم، کرباس، متقال و غیره اشاره کرد، و شیوههای پیچیدهتر شامل پارچههای زری، ترمه و مخمل میباشند. همانطور که در مطلب هنر بافندگی و نساجی سنتی ذکر شد، سابقه دستبافی در ایران به هزارههای قبل از میلاد باز میگردد. نخستین نشانههای موجود از منسوجات در ایران از منطقه شوش به دست آمده است.
آماده سازی نهایی فرش
صنایع دستی مانند فرش دستبافت، برخلاف محصولات کارخانهای که در حجم زیاد و به شکل یکنواخت تولید میشوند، هر منطقه و حتی هر صنعتگر، محصولی متفاوت با سایرین از نظر شکل، طرح، اندازه، بافت و … عرضه میکند که به راحتی قابل تشخیص است. فرش ایرانی واقعاً در جهان یکتا است و صادرات فرش دستبافت به اشتغال زنان روستایی نیز کمک قابلتوجهی کرده است. فرش دستبافت قیمتی بالاتر از فرشهای ماشینی دارد، به همین دلیل از کیفیت بسیار عالی برخوردار بوده و تقاضای زیادی داشته و صادرات خوبی را تجربه میکند.
تشخیص سن فرش دستباف
قالی بختیاری گونهای از فرش ایرانی است که توسط هنرمندان و بافندگان ایل بزرگ بختیاری در استانهای مختلف بختیارینشین مانند خوزستان، اصفهان، لرستان، چهارمحال و بختیاری و مرکزی تولید میشود. در همه شهرها و روستاهای استان چهارمحال و بختیاری، بافندگی فرش رایج است. این هنر از دیرباز به صورت سنتی انجام میشده و عمدتاً توسط زنان و دختران در منازل صورت میگیرد. این قالی به دلیل نقش، رنگ و دوام بالا، محبوبیت ویژهای دارد.
تابلو فرش دستبافت ایرانی معمولاً از پشم، ابریشم یا ترکیبی از هر دو ساخته میشود؛ فرشهایی که صد درصد از ابریشم هستند، درخشندگی فوقالعادهای دارند و از باکیفیتترین و ارزشمندترین فرشهای ایرانی محسوب میشوند. از طرفی پشم یکی از رایجترین مواد استفاده شده در تابلو فرشهای دستبافت است. کیفیت پشم به کار رفته بستگی به نژاد گوسفند، شرایط آب و هوایی، مرتع و زمان برداشت پشم دارد؛ اما تابلو فرشهای ماشینی به طور کلی از الیاف مصنوعی تشکیل میشوند. بنابراین، از روی نوع الیاف میتوان تا حد زیادی تابلو فرش دستبافت را از ماشینی تشخیص داد. الیاف پشم تا حدودی در برابر شعله مقاوم هستند، ولی الیاف مصنوعی به سرعت میسوزند و بوی پلاستیک میدهند.
