متا هفته گذشته اعلام کرد که ۱۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار در استارتاپ هوش مصنوعی Scale AI سرمایهگذاری کرده است، که هسته اصلی یک آزمایشگاه تحقیقاتی جدید در زمینه هوش مصنوعی خواهد بود. هدف این آزمایشگاه ظاهراً توسعه ابرهوش مصنوعی است.
بر اساس گزارش نیویورک تایمز، این آزمایشگاه جدید توسط «الکساندر وانگ»، همبنیانگذار و مدیرعامل Scale AI مدیریت خواهد شد. متا همچنین در چارچوب توافقی برای جذب وانگ به شرکت، در استارتاپ او نیز سرمایهگذاری کرده است.
متا در پی دستیابی به ابرهوش مصنوعی است
به گفته منابع موثق، متا برای جذب برترین کارشناسان هوش مصنوعی و افرادی که در این آزمایشگاهها فعالیت خواهند کرد، بستههای تشویقی تا سقف ۱۰۰ میلیون دلار در نظر گرفته است.
انتشار خبر راهاندازی این آزمایشگاه توسط متا سؤالات زیادی را درباره هدف یک آزمایشگاه ابرهوش مصنوعی برانگیخته است. در ادامه تلاش میکنیم به این پرسشها پاسخ دهیم.
ابرهوش مصنوعی چیست؟
در حال حاضر شرکتهایی مانند OpenAI و گوگل در جستجوی دستیابی به هوش جامع مصنوعی (AGI) هستند؛ مفهومی که به ماشینی اشاره دارد که توان انجام هر کاری را دارد که مغز انسان قادر به انجام آن است.
دستیابی به هوش جامع مصنوعی هدفی بلندپروازانه است که هنوز مسیر مشخصی برای رسیدن به آن وجود ندارد. بسیاری از پیشروان فناوری معتقدند این نقطه عطف دور نیست، اما چرا که تعریف هوش جامع مصنوعی گسترده و مبهم است، زمان دقیق رسیدن به آن مشخص نیست.
در حال حاضر بسیاری از رهبران فناوری در سیلیکونولی درباره هدف رسیدن به ابرهوش مصنوعی صحبت میکنند. اگرچه این اصطلاح تعریفی دقیق ندارد، اما ابرهوش مصنوعی به ماشینی اشاره دارد که از نظر تواناییهای شناختی از مغز انسان پیشرفتهتر است.
آیا شرکتهای دیگر هم وارد حوزه ساخت ابرهوش مصنوعی شدهاند؟
بله. «ایلیا سوتسکِوِر»، دانشمند ارشد سابق OpenAI، شرکت Safe Superintelligence را تأسیس کرده است. هدف این شرکت خصوصی دستیابی به ابرهوش مصنوعی است و اعلام کرده تنها زمانی این فناوری را انتشار خواهد داد که از ایمنی کامل آن مطمئن باشد.
ایلیا سوتسکِوِر یکی از افرادی است که معتقد است هوش مصنوعی قدرتمند میتواند تهدیدی برای بشریت باشد.
آیا ما در آستانه رسیدن به هوش جامع مصنوعی هستیم؟
واقعیت این است که هیچکس به طور قطعی نمیداند هوش جامع مصنوعی چه زمانی به واقعیت خواهد پیوست و یا دستیابی به آن ممکن است یا نه. با این حال بسیاری از بزرگان صنعت فناوری مدعیاند که به آن نزدیک شدهاند.
«سم آلتمن»، مدیرعامل OpenAI، به دونالد ترامپ گفته بود که هوش جامع مصنوعی تا پایان دوره ریاستجمهوری او تحقق خواهد یافت. همچنین «داریو آمودی»، مدیرعامل Anthropic، معتقد است که دستیابی به AGI ظرف یک تا ۲ سال آینده ممکن است رخ دهد. با این وجود، تاکنون مدرک قطعی برای صحت این پیشبینیها وجود ندارد.
همچنین باید اشاره کرد که اندازهگیری هوش کاری بسیار دشوار است، حتی در مورد هوش انسانی به توافق جامع نرسیدهایم، چه رسد به مقایسه هوش انسان با ماشین.
چرا برخی شرکتها ادعا میکنند که به هوش جامع مصنوعی نزدیک شدهاند؟
زیرا شرکتهای هوش مصنوعی مانند OpenAI با تغذیه حجم وسیعی از دادهها به مدلهای خود، توانستهاند عملکرد این مدلها در حل مسائل گوناگون را بهبود بخشند. برخی پژوهشگران معتقدند در صورت ادامه این روند، نهایتاً به هوش جامع مصنوعی دست خواهیم یافت.
آیا این فرضیه واقعاً صحیح است؟
شاید. شرکتهای هوش مصنوعی اخیراً حجم عظیمی از متون انگلیسی موجود در اینترنت را برای آموزش مدلهای خود مصرف کردهاند. به همین دلیل آنها به روش جدیدی به نام یادگیری تقویتی (Reinforcement Learning) روی آوردهاند که به سیستمها امکان یادگیری از طریق آزمون و خطا را میدهد.
با این حال، درباره اینکه این روش میتواند به هوش جامع مصنوعی منجر شود یا خیر، اختلافنظرهایی وجود دارد. پژوهشی جدید که توسط اپل و دانشگاه ایالتی آریزونا منتشر شده، نشان میدهد که دقت سیستمهای هوش مصنوعی جدید ممکن است در طی مراحل مختلف حل مسئله کاهش پیدا کند. این یافته میتواند نشاندهنده کندی سرعت پیشرفت منظم فناوری باشد.
«سابارائو کامبامپاتی»، استاد و پژوهشگر هوش مصنوعی در دانشگاه ایالتی آریزونا، معتقد است این ابزارها فوقالعاده هستند اما باور ندارد که ما به هوش جامع مصنوعی نزدیک شدهایم، زیرا این سیستمها هنوز به حضور انسان نیاز دارند.
آیا متا پیش از این آزمایشگاه هوش مصنوعی نداشت؟
متا اولین آزمایشگاه هوش مصنوعی خود را در سال ۲۰۱۳ راهاندازی کرد، زمانی که رقابت در حوزه هوش مصنوعی در مراحل آغازین بود. پاییز همان سال، گوگل و متا (که آن زمان فیسبوک نام داشت) برای تصاحب استارتاپ مهم هوش مصنوعی دیپمایند با هم مسابقه دادند که در نهایت گوگل موفق به تصاحب آن شد. دیپمایند امروز محور اصلی تلاشهای هوش مصنوعی گوگل است.
پس از این شکست، متا تصمیم گرفت آزمایشگاه هوش مصنوعی اختصاصی خود را ایجاد کند و زاکربرگ مدیریت آن را به «یان لکان»، استاد دانشگاه نیویورک و پیشگام در شبکههای عصبی، سپرد.
شبکه عصبی چیست؟
شبکه عصبی یک سیستم ریاضیاتی است که با تحلیل حجم عظیمی از دادههای دیجیتال، قادر است مهارتهایی مثل تشخیص الگوها را یاد بگیرد؛ برای مثال، با دیدن هزاران تصویر از گربه، میتواند گربه را تشخیص دهد. شبکههای عصبی بخش اساسی چتباتهای هوش مصنوعی هستند.
در سال ۲۰۱۳، شبکههای عصبی در تشخیص صدا و تصویر پیشرفت قابل توجهی داشتند؛ به گونهای که دستیارهای دیجیتال مانند سیری توانستند کلمات را تشخیص دهند و خودروهای خودران قادر به شناسایی عابران پیاده و علائم راهنمایی بودند. این فناوری پایه ساخت چتباتهای مدرن امروزی شد.
آیا متا چتبات اختصاصی خود را دارد؟
بله. چتبات اختصاصی متا با نام Meta AI عرضه شده است. با توجه به سابقه طولانی متا در زمینه هوش مصنوعی، این شرکت توانست به سرعت به عرضه ChatGPT واکنش نشان دهد و سیستم مولد هوش مصنوعی مشابهی را ارائه دهد که در بسیاری از خدمات آنلاین به کار رفته است.
علاوه بر این، متا با متنباز کردن فناوریهای کلیدی، روند توسعه هوش مصنوعی خود را تسریع بخشید. این شرکت کدهای پایه فناوریهای خود را به صورت رایگان در اختیار توسعهدهندگان نرمافزار و شرکتهای دیگر قرار داد. در حالی که این روند در صنعت فناوری رایج است، بسیاری از غولهای هوش مصنوعی تمایلی به متنباز کردن فناوریهای قوی و پیشرفته خود ندارند.
چرا متا آزمایشگاه جدید هوش مصنوعی را تأسیس میکند؟
جدیدترین مدل متا، Llama 4، نتوانسته انتظارات را برآورده کند و به اندازه سیستمهای رقیب مانند OpenAI و گوگل قدرتمند ظاهر شود. ضمن اینکه متا با مشکلاتی همچون از دست دادن کارکنان کلیدی و چالشهای مدیریتی در زمینه هوش مصنوعی مواجه است؛ بنابراین تشکیل تیمی جدید و آزمایشگاهی تازه قابل پیشبینی است.
آیا راهاندازی آزمایشگاه جدید هوش مصنوعی ارزش دارد؟
مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا، فردی جاهطلب است و نگران عقب ماندن از دیگر غولهای فناوری در زمینه هوش مصنوعی است. آزمایشگاه جدید بخشی از تلاشهای متا برای جذب استعدادهای برجسته است و حتی برای این منظور بستههای تشویقی تا ۱۰۰ میلیون دلار ارائه داده است.
با این حال، متا ممکن است نتواند تنها با وعدههای مالی بهترین استعدادها را جذب کند، زیرا پژوهشگران تاپ میلیونها دلار درآمد سالانه دارند و علاقهمند به مشارکت در پروژههای جاهطلبانهتر هستند. به همین دلیل متا از اصطلاح ابرهوش مصنوعی بهره میبرد که به گفته دکتر کامبامپاتی بیشتر جنبه تجاری، برندینگ و تبلیغاتی دارد تا فنی.