منتشر شده در 19 خرداد 1404 ساعت 18:30
این گزارش به بررسی دلایل ادامه تولید برخی محصولات قدیمی با ساختارهای ناایمن در شرکتهای خودروسازی داخلی اختصاص دارد.
ادامه مقاومت خودروسازان در رعایت حداقلهای استاندارد
سازمان استاندارد طی ۱۰ سال اخیر گامهای موثری در بهبود وضعیت خودروهای تولید داخل برداشته است؛ برای نمونه، ارائه ۸۵ استاندارد الزامی و توقف تولید خودروهایی مانند پراید، پژو 405 و پژو پارس که از نظر استانداردها قابل قبول نبودند. با این حال، برخی خودروهای قدیمی و نامتعارف همچنان در ایران تولید میشوند که در این گزارش به بررسی آنها و علت تداوم تولیدشان خواهیم پرداخت.
قانون پایداری پلتفرم و تغییرات جزئی
برخی خودروهای شناخته شده در ایران بر اساس قوانین پایداری پلتفرم و تغییرات اندک ساخته شدهاند؛ به این معنا که طراحی و فناوری پایهای آنها ممکن است به ۵۰ سال پیش بازگردد، اما تحت عنوان محصولات جدید به بازار عرضه میشوند تا بتوانند در خط تولید باقی بمانند.
از خودروهای مشهور این دسته میتوان به نیسان آبی، کامیون نارنجی مرسدس بنز واگن هود، خودروهای مبتنی بر پلتفرم پراید مانند تیبا، اطلس، سهند و وانت آریسان اشاره کرد.
اگر نگاهی نقادانه داشته باشیم، تقریباً تمام محصولات خودروسازی داخلی جز استثناهایی مانند تارا و ریرا بر اساس پلتفرمهای قدیمی ساخته شدهاند. ایرانخودرو عمدتاً از پلتفرم پژو 405 و 206 استفاده میکند و سایپا نیز عمدتاً مدلهای فیسلیفت شده پراید یا شاهین را میسازد که آن هم بر پایه تویوتا یاریس ۲۵ سال پیش است.
نیسان وانت و کامیون مرسدس واگن هود به قدری قدیمی و حتی نگرانکننده هستند که تولید مجددشان در جهان با اندکی تغییر برای خود شرکتهای نیسان و بنز نیز شگفتآور است. سایپا نیز این خودروها را با تغییرات اندک به کشورهای آفریقایی صادر میکند.
پاسخ به دو پرسش مهم
آیا این خودروها جایگزینی دارند؟
چرا سازمان استاندارد دستور توقف تولید این خودروها را صادر نمیکند؟
سوال مهم دیگر این است که چرا سازمان استاندارد به طور جدی و با بررسیهای دقیق دستور توقف تولید محصولات با سابقه طولانی را صادر نمیکند؟ آیا نصب سیستمهای کنترلی و حسگرهایی مانند کنترل پایداری، سنسور نور و باران و پایش فشار باد لاستیکها میتواند نیسان جونیور یا نیسان آبی را به سطح کیفیت یک تویوتا هایلوکس ۲۰۲۵ برساند؟
آیا تغییراتی مانند تبدیل صفحه کیلومتر از آنالوگ به دیجیتال، افزودن ادبلو، تغییر سیستم سوخترسانی یا برقی شدن دریچه گاز میتواند کامیونهای نارنجی واگن هود را به بنز آکتروس تبدیل کند؟ پاسخ این سوالها بسیار واضح است؛ اما جای تعجب دارد که چرا سازمان استاندارد و پلیس راهور با قدرت نظارتی خود هنوز نتوانستهاند جلوی تولید این خودروها را بگیرند.
از سویی، این خودروهای تجاری هستند که رانندگان ساعات طولانی در جادهها با آنها میگذرانند، اما متأسفانه به جای بهرهمندی از فناوریهای روز، مجبور به استفاده از خودروهای قدیمی و تقریباً منسوخ شده هستند.
تغییر معنای استاندارد برای صنعت خودروی ایران
گذشته از این خودروها، باید نگاهی به تغییر کاربرد استاندارد در ایران داشت؛ درحالیکه در ابتدا الزام به رعایت استانداردها را میتوان گام مثبتی دانست، اکنون خودروسازان از این استانداردها به عنوان ابزاری برای ادامه تولید خودروهای کهنه و فرسوده بهره میبرند و تنها تغییرات جزئی را اعمال میکنند تا از ضوابط عبور کنند.
اگر سازمان استاندارد واقعا به حفظ و ارتقای حداقلهای صنعت خودرو اهمیت میدهد، باید به سرعت تدابیر جدید و مؤثری را تعریف و اجرا نماید. در غیر این صورت این خودروهای قدیمی که تا کنون پنج نسل از مردم ایران را همراهی کردهاند، به راحتی پنج نسل دیگر نیز باقی خواهند ماند؛ ضمن اینکه ممکن است نیسان آبی تا ۵۰ سال آینده قیمتی تا ۲۰ میلیارد تومان یا بیشتر پیدا کند، چرا که هر اصلاح یا آپشنی که الزام گردد، قیمت کارخانه به طور زیادی افزایش مییابد.
اکنون باید دید آیا سازمان استاندارد و دیگر نهادهای نظارتی قادر خواهند بود تغییرات واقعی و مؤثری در این زمینه ایجاد کنند یا خیر؟