بازار اجباری اکتان در جایگاههای سوخت ایران با کیفیت پایین بنزین، مردم را ناچار به استفاده و هزینهتراشی برای مکملهای سوخت میکند.
فروش اجباری اکتان و مکمل سوخت در پمپبنزینهای کشور، در کنار کیفیت پایین و نامعلوم بنزین ایران، به یکی از مشکلات روزمره مردم تبدیل شده است. بسیاری از خودروها، بهویژه خودروهای مجهز به موتور توربوشارژ، مجبور به استفاده از این محصولات هستند. اما چه عواملی باعث گسترش این بازار شده و چه راهکارهایی وجود دارد؟
کیفیت پایین بنزین و ضرورت استفاده از مکمل
توزیع بنزین بیکیفیت در جایگاهها آسیبهای جدی به خودروها وارد میکند و مصرفکنندگان را ناچار به خرید اکتان و مکمل سوخت میکند. این شرایط نه تنها هزینهتراشی مستقیم برای مالکان خودرو ایجاد میکند، بلکه زمینهای برای سودجویی و گسترش بازار اجباری این محصولات فراهم میسازد.
تشابه VPN و مکمل سوخت
داستان مکمل و بنزین در جایگاههای سوخت، کاملاً مشابه داستان اینترنت و فیلترشکن است. در اینترنت، حداقل میدانید سایت فیلتر شده و برای دسترسی به آن نیاز به ویپیان دارید. اما در جایگاههای سوخت، نه کیفیت بنزین مشخص است و نه مردم ابزار یا توانایی بررسی آن را دارند. دولت و مجلس که خود این معضل را ایجاد کردهاند، توانایی حل آن را نیز دارند. مکمل یا اکتان در اصل یک آپشن است و نباید به الزام تبدیل شود؛ اما وقتی بنزین کشور از استاندارد لازم برخوردار نیست، این آپشن از یک پیشنهاد، به نوعی به یک الزام تبدیل میشود.
راه حل ساده: کیفیت بنزین تولید داخل را ارتقا دهید، نتایج آزمایشها را منتشر کنید و حتی کیفیت بنزین هر جایگاه را روی تابلو LED مخصوص همان جایگاه نمایش دهید.
در نتیجه، اگر واقعاً دولت و مجلس به دنبال حل این مشکل باشند، راهحل در دست خودشان است. اما اگر هدف ایجاد بازار و سودجویی باشد، مانند ماجرای ویپیان، داستان کاملاً متفاوت خواهد شد.
نشانههای بازار اجباری اکتان
سخنان رضا نواز
رضا نواز، سخنگوی صنف جایگاهداران، میگوید بخشی از مکملها از مسیر رسمی و گمرک وارد کشور میشوند و جزو کالاهای ممنوعه نیستند. مشکل زمانی ایجاد میشود که ورود کالا مجاز است اما عرضه آن غیرمجاز اعلام شود. این تناقض، مصرفکننده را سردرگم کرده و زمینه سوءاستفاده را فراهم میکند..
وی تأکید میکند که ورود مکملها باید یا کاملاً ممنوع شود یا تحت نظارت و ساماندهی رسمی عرضه گردد.
سازمانهای نظارتی مانند سازمان استاندارد و سازمان حمایت مصرفکنندگان میتوانند با تعیین استاندارد و قیمت، از تقلب و گرانفروشی جلوگیری کنند.
در واقع، اگر مکمل غیرقانونی است، چرا وارد میشود؟
اگر قانونی است، چرا واردکنندگان رسمی و قانونی این محصولات را با بارکد، سامانه استعلام اصالت و در بستری مشابه «بادچه» در پمپبنزینها عرضه نمیکنند؟
این کار میتواند هم سود مشخصی برای واردکنندگان ایجاد کند و هم اطمینان مصرفکننده را فراهم کند تا حداقل اگر به اجبار مجبور به استفاده از مکمل هستند، کالای معتبر با کیفیت مشخص دریافت کنند.
کیفیت بنزین؛ موضوعی امنیتی
گزارشی منتشر شده در ۲۰ شهریور ۱۴۰۴ در خبرگزاری آی آر آر اس اس نشان میدهد اعلام کیفیت بنزین ایران به دلیل محدودیت آزمایشگاهها و فشارهای دولتی، به یک موضوع امنیتی تبدیل شده است. کاهش محسوس کیفیت بنزین، محدودیت آزمایش و نبود شفافیت باعث شده مصرفکنندگان با کیفیت پایین بنزین و الزام استفاده از اکتان و مکمل مواجه شوند.
پیگیریهای آی آر آر اس اس
خبرگزاری آی آر آر اس اس چندین بار از شرکت پخش و پالایش فرآوردههای نفتی درخواست ارائه اطلاعات کرده و حتی تلاش کرد کیفیت بنزین را آزمایش کند، اما هیچ پاسخی دریافت نکرد. تا به امروز نیز هیچ حرف، ارتباط یا اطلاعاتی از سوی این ارگانها ارائه نشده است. این وضعیت نشاندهنده صحت نگرانیهای موجود درباره کیفیت بنزین و الزامی شدن استفاده از مکملهاست.
واردات و آمار مکملها
بر اساس دادههای سال ۱۴۰۴، مکملها و اکتانها با شماره تعرفه ۳۸۱۱۹۰۰۰ از کشورهای امارات، چین، مالزی، بلژیک، ترکیه، آلمان و عراق وارد کشور شدهاند.
عنوان محصولات:
“بازدارندههای اکسیداسیون و رسوبات و فرآوردههای ضدخوردگی و سایر افزودنیها غیر از افزودنیهای روغنهای روانکننده”
به زبان ساده، هر نوع افزودنی شیمیایی که باعث بهبود کیفیت سوخت، کاهش رسوبات یا جلوگیری از خوردگی موتور میشود، در این دسته قرار میگیرد. مجموع هزینه واردات این اکتانها ۲,۲۱۲,۲۱۹ دلار معادل ۱,۴۵۴,۳۹۳,۱۲۳,۲۸۳ ریال بوده است.
با این حال، بسیاری از مکملهای عرضه شده در جایگاهها در واقع اصلی نیستند و با تقلب در بطریهای مکمل پر میشوند.
وضعیت و قوانین نظارت
رضا نواز توضیح داد که در ماههای اخیر اقداماتی برای کاهش فروش اجباری مکملها انجام شده، اما هنوز نیاز به پیگیری وجود دارد.
شیوههای نظارتی:
| -مشتری میتواند از پرداخت وجه خودداری کرده و موضوع را به پلیس ۱۱۰ گزارش دهد. |
| -فردی که اقدام به فروش اجباری میکند، مستقیماً به تعزیرات معرفی میشود، نه صرفاً مالک جایگاه. |
هدف این اقدامات، کاهش تخلفات و تقویت اعتماد مردم به خدمات جایگاههاست.
جمعبندی
پازل اجباری شدن اکتان و مکمل سوخت ترکیبی از کیفیت پایین بنزین، خلأهای نظارتی و فرصتهای سودجویانه است. راه حل روشن است: استانداردسازی بنزین، انتشار نتایج آزمایشها و کنترل قانونی فروش مکملها.
اگر اراده واقعی وجود داشته باشد، دولت و مجلس میتوانند این معضل را به راحتی حل کنند؛ در غیر این صورت، بازار مکمل، مانند ویپیان، به جایی برای سود و سوءاستفاده تبدیل خواهد شد.
زونتس Z4 249 T ؛ مشخصات فنی + تجربه رانندگی