به گزارش آی آر آر اس اس، یک شکل عجیب و عنکبوتمانند روی قمر یخی «اروپا»(Europa) سیاره مشتری ممکن است نشانهای از جایی باشد که زمانی آب شور از میان پوسته شکسته آن به بیرون فوران میکرده است.
به نقل از اسپیس، فضاپیمای «گالیله»(Galileo) ناسا که ماموریت آن در سال ۲۰۰۳ به پایان رسید، این ویژگی منحصربهفرد را که رسماً «دامهان آلا»(Damhán Alla) -یک واژه ایرلندی به معنای عنکبوت یا دیو دیوار- نامیده میشود، در دهانه «مانانان»(Manannán) قمر اروپا مشاهده کرد. براساس بیانیه «کالج ترینیتی دوبلین»(Trinity College Dublin)، این الگوی ستارهمانند برای اولین بار در تصاویر گرفتهشده توسط این فضاپیما در اواخر دهه ۱۹۹۰ ظاهر شد، اما دانشمندان در حال حاضر تازه در حال کنار هم قرار دادن جزئیات چگونگی شکلگیری آن هستند.
این عوارض عنکبوتمانند، برآمدگیها و فرورفتگیهای شاخهداری را نشان میدهند که شبیه به «ستارههای دریاچه» روی زمین هستند. ستارههای دریاچه، الگوهای ظریف و دندریتی هستند که با جریان آب ذوبشده در برف و یخ حک شدهاند. این شباهت همراه با مشاهدات میدانی، بررسیهای آزمایشگاهی و مدلسازی رایانهای نشان میدهد که عوارض دامهان آلا ممکن است از فوران آب شور در زیر یخهای این قمر تشکیل شده باشند و سرنخهایی را درباره آب مایع زیرسطحی و پتانسیل وجود زندگی در قمر اروپا ارائه میکند.
«لورن مککئون»(Lauren Mc Keown)، پژوهشگر ارشد این پروژه گفت: اهمیت پژوهش ما واقعاً هیجانانگیز است. ویژگیهای سطحی از این دست میتوانند اطلاعات بسیاری را درباره آنچه زیر یخ رخ میدهد، به ما بگویند. اگر تعداد بیشتری از آنها را با کاوشگر «اروپا کلیپر»(Europa Clipper) ببینیم، شاید بتوانند استخرهای محلی آب نمک را زیر سطح نشان دهند.
روی زمین، ستارههای دریاچه زمانی پدیدار میشوند که برف روی دریاچههای یخزده میبارد و سوراخهایی در یخ ایجاد میشود که به آب اجازه میدهد به سمت بالا جریان یابد و برفهای اطراف را ذوب کند و با پخش شدن، کانالهای شعاعی و شاخهدار را به وجود بیاورد. چنین الگوهایی در طبیعت رایج هستند؛ از آثار رعدوبرق گرفته تا کانالهای جزر و مدی که حرکت مایعات و انرژی را روی سطوح گوناگون نشان میدهند.
پژوهشگران معتقدند که نسخه اروپا نیز ممکن است به همین شکل تشکیل شده باشد؛ با این تفاوت که مایع در این مورد آب نمک است که پس از برخورد و شکستن پوسته یخی به سمت بالا رانده میشود. در شرایط بسیار سرد قمر اروپا، چنین آب نمکی میتواند جریان یابد و پیش از یخ زدن در جای خود، پیچکهای ستارهمانندی را ایجاد کند. اگر این فرضیه درست باشد، ویژگیهایی مانند دامهان آلا میتوانند به وجود تودههای موضعی آب مایع بهدامافتاده در پوسته اروپا اشاره داشته باشد.
اگرچه این پژوهش به تصاویر فضاپیمای گالیله محدود شده، اما تصاویر با وضوح بالاتر از کاوشگر اروپا کلیپر ناسا که قرار است در آوریل ۲۰۳۰ به منظومه مشتری برسد، میتوانند سرنخهای جدیدی را درباره این قمر یخی آشکار کنند.
مککئون گفت: ستارههای دریاچه واقعاً زیبا هستند و در دریاچهها و برکههای یخزده پوشیده از برف یا گل و لای بسیار رواج دارند. فکر کردن به این که آنها ممکن است نگاهی اجمالی را به فرآیندهای رخداده در قمر اروپا و شاید حتی سایر جهانهای اقیانوسی یخی منظومه شمسی ما به ما بدهند، فوقالعاده است.
این پژوهش در «Planetary Science Journal» به چاپ رسید.
irrss.ir