۰۶:۰۰ – ۱۰ خرداد ۱۴۰۴
آی آر آر اس اس؛ محبوبه کباری – اگرچه حذف دهک ۴ از دریافت وام ۴۰۰ میلیونی مستاجران موضوعی بحثبرانگیز است، اما نظر کارشناسان این است که وام به تنهایی راهحل کارآمدی برای معضل مسکن مستاجران نیست. شواهد نشان میدهد که وزارت راه و شهرسازی تمایل دارد که مردم همچنان مستاجر باقی بمانند. راهکار اصلی به بیان ساده چنین است:
عرضه زمین به مستاجران
فرزانه صادق مالواجرد در دومین جلسه شورای عالی مسکن اعلام کرد که وام قرضالحسنه تا سقف ۴۰۰ میلیون تومان به دهکهای یک تا ۴ که درآمد پایین دارند، پرداخت خواهد شد. اما کمی بعد، هیئت عالی بانک مرکزی اعلام کرد که این تسهیلات فقط به متقاضیان سه دهک اول درآمدی اختصاص پیدا میکند.
این تناقضها توجه کارشناسان را جلب کرده است؛ چرا که وام مستاجران نه تنها مشکل آنها را حل نمیکند، بلکه با این روش، مردم همچنان از خانهدار شدن محروم خواهند ماند و فقط در پرداخت اقساط وام دچار مشکل میشوند. در حالی که برنامه هفتم پیشنهاد میکند به دهکهای اول تا سوم زمین واگذار شود. کارشناسان معتقدند راهکار پایدار و واقعی کمک به مستاجران، ارائه زمین به آنهاست.
بینتیجه بودن وام در رفع مشکل مستاجران
مسئله گرانی و هزینههای مسکن دیگر تنها مختص دهکهای خاص نیست. آمارها نشان میدهد سهم مسکن در سبد هزینه خانوار در تهران به بیش از ۵۵ درصد رسیده است.
پیشتر نورالدین آهی، مشاور رئیسجمهور، اعلام کرده بود که ۶۰ درصد درآمد خانوارها صرف هزینههای مسکن میشود. این موضوع نشان میدهد که در شرایطی که گرانی فشار زیادی روی زندگی مردم ایجاد کرده، هزینه مسکن چالش بزرگی است.
اگرچه دولت قصد کمک به حل مشکل مسکن را دارد، اما کارشناسان معتقدند پرداخت وام به مستاجران راهحل مناسبی نیست. زیرا مردم توان بازپرداخت وامها را ندارند و این فقط فشار روانی آنها را افزایش میدهد.
سهم مسکن به ۴۲.۴ درصد در سال ۱۴۰۲ رسید
بررسی سهم هزینه مسکن در سبد هزینه خانوار شهری طی سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۲ نشان میدهد سهم هزینه مسکن از ۲۹.۲ درصد در سال ۱۳۸۰ به ۴۲.۴ درصد در سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است. در سال ۱۳۸۰، خانوارهای شهری به طور متوسط ۸۹۲ هزار تومان برای مسکن خرج میکردند، این مبلغ با رشدی ۹۷۱۵ درصدی به ۸۷ میلیون و ۵۵۸ هزار تومان در سال ۱۴۰۲ رسیده است.
همه این آمار نشان میدهد که پرداخت وام به دهکها راهحلی دائمی نیست و آنها همچنان مستاجر میمانند. بنابراین باید راهکاری اندیشید تا سهم هزینه مسکن در سبد هزینه خانوار کاهش یابد.
مسکن؛ چالشی برای تمام دهکها
براساس آمار، دهکهای اول، دوم و سوم جمعیتی حدود ۲۵ میلیون نفر دارند و دهکهای چهارم و پنجم نیز خانوارهایی با متوسط جمعیت ۳.۵ میلیون نفر را تشکیل میدهند.
میانگین هزینه مسکن در دهکهای نهم و دهم در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل افزایش چشمگیری داشته است؛ به طوری که هزینه مسکن در دهک دهم در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱ حدود ۹۷ درصد رشد کرده است. در نتیجه هزینه مسکن برای خانوارهای این دهک تقریباً دو برابر شده است. این آمار نشان میدهد که مشکل مسکن تنها مربوط به یک گروه خاص نیست و همه اقشار با این چالش روبرو هستند.
هزینه مسکن دهکها طبق دادههای مرکز آمار در سال ۱۴۰۲
دهک اول ۲۶ میلیون تومان
دهک دوم ۳۸ میلیون تومان
دهک سوم ۴۵ میلیون تومان
دهک چهارم ۵۲ میلیون تومان
دهک پنجم ۶۲ میلیون تومان
دهک ششم ۷۰ میلیون تومان
دهک هفتم ۷۹ میلیون تومان
دهک هشتم ۹۶ میلیون تومان
دهک نهم ۱۳۹ میلیون تومان
دهک دهم ۲۶۴ میلیون تومان
راهکار نهایی، عرضه زمین به مردم
بهتر است وزارت راه و شهرسازی بار دیگر به نظرات کارشناسان توجه کند. آمار نشان میدهد که مشکلات مسکن تمام دهکها را درگیر کرده و تصمیمات اتخاذشده تا کنون نتوانسته است بار مشکلات مردم را کم کند.
پرداخت وام و ارائه تسهیلات بانکی در شرایط تورم نمیتواند امیدی واقعی برای خانهدار شدن مستاجران باشد. حتی اگر وام رفاه نسبی ایجاد کند، پرداخت اقساط آن فشار اقتصادی و روانی خانوادهها را افزایش میدهد. راهکاری که هم باعث خانهدار شدن مستاجران شود و هم آرامش روانی آنها را فراهم آورد، ارائه زمین به مردم است.
واگذاری زمین به دهکهای یک تا سه طبق برنامه هفتم
در برنامه هفتم نیز پیشنهاد شده است به دهکهای اول تا سوم زمین رایگان واگذار شود. علی احمدی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، اعلام کرده که دولت میتواند با عرضه زمین در مناطق مختلف شرایط ساخت مسکن مناسب را برای مردم فراهم کند. دولت نباید به نقش پیمانکار ساخت خانه بپردازد بلکه هدف باید خانهدار شدن متقاضیان باشد.
تمام این موارد نشان میدهد که تنها راهکار واقعی برای خانهدار کردن مستاجران، کمک از طریق واگذاری زمین به آنها است.