«مکی زنگنه» (Maky Zanganeh) یکی از ایرانیهایی است که پس از انقلاب به خارج از کشور مهاجرت کرد و اکنون در جایگاه ۲۳ام در فهرست «ثروتمندترین زنان خودساخته آمریکا» مجله فوربس قرار دارد. این میلیاردر خودساخته ۵۴ ساله، از میان ۳۸ زن میلیاردر خودساخته در ایالات متحده است و همچنین یکی از تنها ۵ زن در حوزه بهداشت و درمان است که ثروتی بیش از یک میلیارد دلار به دست آوردهاند.
در حال حاضر، زنگنه به عنوان مدیرعامل شرکت Summit Therapeutics مستقر در میامی آمریکا فعالیت میکند. این شرکت فعال در زمینه بیوتکنولوژی برای این کارآفرین ایرانی-آمریکایی ثروتی نزدیک به ۱.۵ میلیارد دلار فراهم کرده است. مکی زنگنه تسلط به چهار زبان فارسی، آلمانی، انگلیسی و فرانسوی نیز دارد.
با داستان زندگی مکی زنگنه، کارآفرین ایرانی آمریکایی، بیشتر آشنا شوید
مکی زنگنه در سال ۱۳۵۰ در تهران به دنیا آمد. مسیر زندگی او از یک دختر مدرسهای در تهران تا مدیرعاملی شرکت بیوتکنولوژی در میامی، داستانی الهامبخش است. خانواده زنگنه چهار سال پس از انقلاب اسلامی ایران به آلمان مهاجرت کردند، اما والدین او همچنان بین ایران و آلمان در رفت و آمد بودند.
در خانواده آنها ارزشهای سنتی ایرانی مانند ادب، حفظ سلامت جسم و اهمیت تحصیل اهمیت ویژهای داشت. زنگنه میگوید: «تحصیل در اولویت بالایی قرار داشت.» خواهران بزرگترش هر دو در دانشکده پزشکی استراسبورگ فرانسه تحصیل کردند، اما خودش دندانپزشکی را انتخاب کرد و در سال ۱۹۹۵ از دانشگاه لویی پاستور (که اکنون دانشگاه استراسبورگ نامیده میشود) فارغالتحصیل شد.
او به زودی پی برد که دندانپزشکی شغل مناسبی برایش نیست. زنگنه درباره این موضوع گفته است: «احساس میکردم هر روز در جعبهای گرفتار شدهام و کارهای تکراری انجام میدهم.» در سال ۱۹۹۷، یکی از دوستان خواهرش او را با فرصت کاری در شرکت آمریکایی Computer Motion آشنا کرد؛ شرکتی فعال در زمینه تولید بازوهای رباتیک برای جراحیهای کمتهاجمی. زنگنه به سرعت جذب این حوزه شد و توانست در دفتر این شرکت در استراسبورگ مشغول به کار شود.
پدرش به او یادآوری کرد که اگر قصد ورود به دنیای کسبوکار را دارد، باید مدرک MBA دریافت کند؛ بنابراین زنگنه به صورت پارهوقت تحصیل کرد و در سال ۱۹۹۸ مدرک MBA خود را از دانشگاه بینالمللی شیلر کسب نمود.
آغاز فعالیت زنگنه در حوزه بیوتکنولوژی
زمانی که ۲۸ ساله بود، مکی زنگنه به عنوان مدیر کسبوکار Computer Motion در اروپا و خاورمیانه منصوب شد. در این نقش، وظیفه معرفی فناوریهای نوین پزشکی به جراحان در دبی، عربستان سعودی و مصر را برعهده داشت. در همین دوران، زنگنه همکاری مستقیم خود را با «باب دوگان»، مدیرعامل شرکت که از سال ۱۹۸۹ در Computer Motion سرمایهگذاری کرده بود، آغاز کرد.
دوگان که اکنون ۸۱ سال دارد، مکمل کاملی برای زنگنه محسوب میشود. زنگنه همیشه دانشآموز و کارمندی متعهد با سوابق تحصیلی برجسته بود، در حالی که دوگان مدتی در دانشگاههای UC Santa Barbara و UCLA تحصیل کرد اما مدرکی نگرفت. او به موجسواری علاقهمند بود و به جز یک دوره کوتاه سه ساله، بیشتر کارهایش را به صورت مستقل انجام میداد.
در سال ۲۰۰۳، دوگان سهام شرکت Computer Motion را به شرکت Intuitive Surgical فروخت و به همراه زنگنه به دنبال فرصتهای بزرگتری رفتند. هنگامی که زنگنه برای شرکت سرمایهگذاری شخصی دوگان کار میکرد، توجهش به شرکت Pharmacyclics جلب شد؛ شرکتی که سودده نبود و روی توسعه داروهای درمان سرطان تمرکز داشت.
با توجه به اینکه یکی از پسران دوگان بر اثر سرطان مغز فوت کرده بود، مأموریت Pharmacyclics برای او جنبه شخصی داشت. این دو در آوریل ۲۰۰۴ در این شرکت سرمایهگذاری کردند.
دوگان تا سال ۲۰۰۸ سهام خود در Pharmacyclics را افزایش داد و کنترل کامل شرکت را به دست آورد و به سمت مدیرعاملی منصوب شد. زنگنه نیز ابتدا به عنوان معاون توسعه کسبوکار و سپس مدیر اجرایی عملیات به تیم مدیریتی پیوست.
زنگنه موفق شد با مذاکرات خود با شرکت Johnson & Johnson، درآمد فروش داروی جدید سرطان در ایالات متحده برای Pharmacyclics را تضمین کند و طی دو سال، پرداختهای اولیهای به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار به دست آورد.
داروی شرکت Pharmacyclics با نام Imbruvica در نهایت به یکی از درمانهای پرفروش در حوزه لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL) تبدیل شد. افزایش چشمگیر ارزش سهام Pharmacyclics موجب شد دوگان در سال ۲۰۱۳ برای نخستین بار در فهرست میلیاردرهای فوربس قرار گیرد. دو سال بعد، شرکت دارویی بزرگ AbbVie این شرکت را به مبلغ ۲۱ میلیارد دلار خریداری کرد. زنگنه که حدود یک میلیون دلار سرمایهگذاری کرده بود، توانست پیش از کسر مالیات نزدیک به ۲۲۵ میلیون دلار سود کسب کند.
در سال ۲۰۱۹، هنگام سفری به فرانسه برای ملاقات پدرش که باید جراحی جهت برداشتن تومور سرطانی انجام میداد، زنگنه متوجه شد خود به سرطان پستان مرحله دوم مبتلا است. او همانجا تحت عمل جراحی قرار گرفت و سپس به آمریکا بازگشت تا در مارس ۲۰۲۰ شیمیدرمانی را آغاز نماید.
در سال ۲۰۲۴، شرکت Summit Therapeutics تحت مدیریت مکی زنگنه توانست ارزش خود را به ۱۷ میلیارد دلار برساند. زنگنه که پنج درصد سهام شرکت را در اختیار دارد، از طریق افزایش قیمت سهام دارایی شخصیاش را به حدود ۱.۵ میلیارد دلار رسانده است.
به عنوان فردی که تجربه مبارزه با سرطان را داشته، زنگنه معتقد است هیچ وقتی برای تلف کردن وجود ندارد و داروها باید سریعتر وارد بازار شوند. او درباره این موضوع گفته است: «سرعت تصمیمگیری ما بالاست چون میخواهیم مطمئن شویم که واقعاً میتوانیم به همه بیماران کمک کنیم.»